Wydaje się, iż mało kto nie słyszał o słynnej drewnianej laleczce z pucołowatymi policzkami, zaraźliwym uśmiechem i kolorową chustką na głowie. Podobnie jak jej drewniane siostry, bracia lub nawet znani politycy, matrioszka należy do najbardziej rozpoznawanych elementów rosyjskiej rzeczywistości. Matrioszka obecnie jest niezwykle wyraźnym symbolem folkloru rosyjskiego, a historia jej powstania i przekształceń na przełomie wielu lat może być ciekawą anegdotą dla naszych przyjaciół, kiedy wrócimy z podróży po wspaniałej Rosji. Ale zacznijmy od początku… poniżej krótka historia powstania matrioszki.
Zapewne każdy z nas ma w głowie pewien obraz matrioszki. Drewniana, urocza dziewczyna z czerwonymi koralami, w kwiecistym fartuszku i rumieńcami na twarzy. Jeśli ją otworzymy, w środku zobaczymy jej bliźniaczą siostrę, równie piękną. W ten sposób możemy otwierać je kilkakrotnie i sprawdzić ile ich właściwie jest. Ten powszechny obraz matrioszki możemy zaobserwować w niemalże każdym sklepie w Rosji, a także za granicą, ponieważ jej sława rozpościera się na wiele krajów.
Metamorfozy matrioszki
Natomiast wizerunek matrioszki od czasów jej powstania, przeszedł wiele zmian i oprócz znanej dziewczyny w fartuszku, możemy dostać drewniane laleczki z wizerunkiem znanych polityków, sportowców, postaci historycznych, aktorów czy pisarzy. Oczywiście wizerunki znanych polityków począwszy od Lenina czy Stalina kończąc na Putinie czy Medwiediewie są najchętniej kupowane. Turyści bardzo zachwalają również wersje ze zwierzętami, a także krajobrazami.
Japońska matrioszka?
Historia Matrioszki jest niezwykle ciekawa i do dnia dzisiejszego istnieje wiele pogłosek na temat jej japońskich „korzeni”. Niemniej, za datę powstania uznaje się rok 1890. Jej autorem był nieco ekstrawersyjny rosyjski tokarz, Wasilij Zwiezdoczkin – to on nadał matrioszce charakterystyczny kształt oraz wielkość, który przetrwał do dnia dzisiejszego. Podobno jej prototypem była figurka mędrca Fukurumy, przywieziona z japońskiej wyspy Honsiu do Abramcewa pod koniec XIX wieku. To właśnie ta osobliwa figurka drewnianego mędrca o podłużnej głowie miała zainspirować Zwiezdoczkina. Oryginalna nazwa rzekomo ściśle wiąże się z bardzo znanym żeńskim imieniem Matriona. Możemy również odnaleźć pewne związki z łacińskim wyrazem mater czyli matka. Obecnie Rosjanie twierdzą, iż określenie to zostało wybrane nieprzypadkowo, gdyż utożsamiana matrioszka głównie z matką lub kobietą, stanowi ważny fragment rosyjskiej historii.
Od największej do najmniejszej
Główna koncepcja matrioszki opiera się na wyrzeźbieniu kilku, czasami nawet kilkunastu takich samych laleczek pod względem koloru oraz kształtu, jednakże różnych pod względem wielkości. Co jest niezwykle istotne, zabawką stają się dopiero w momencie kiedy zebrane są wszystkie razem. Obecnie ilość oraz wielkość matrioszek potrafi zadziwić. Możemy spotkać zabawki składające się zaledwie z paru elementów, a także zadziwiające dzieło, w skład którego wchodzi nawet 100 elementów! Pierwsza matrioszka składała się z 8 elementów. Obrazowała dziewczęta oraz chłopców, natomiast ta najmniejsza była niemowlęciem.
Ręcznie malowane dzieła
Warto również zwrócić uwagę, iż każda prawdziwa matrioszka koniecznie musi być malowana ręcznie. Przeważnie zdobione są bardzo wyrazistymi odcieniami czerwieni, błękitu czy zieleni. Najpiękniejszą i najlepszą pod względem gatunku jest matrioszka wykonana z drzewa lipowego, dzięki któremu laleczka bardzo długo może pozostać w nienagannym stanie. Struganie matrioszek nie należy do łatwych zadań i jego nauka może trwać nawet kilka lat. Podobno najwięksi rosyjscy mistrzowie potrafią ją wystrugać z zamkniętymi oczami (ale lepiej nie próbujcie tego w domu!) Pierwsze struganie matrioszek przechodzi proces gruntowania, następnie malowania, a na samym końcu lakierowania. W XIX wieku matrioszki malowano jedynie gwaszami, czyli farbami wodnymi z domieszką kredy lub bieli, natomiast obecnie używa się akwareli czy tempery, chociaż wielu artystów wciąż sięga po gwasz.
Matrioszka, bez żadnych wątpliwości należy do jednego z niezwykle charakterystycznych rosyjskich symboli, jak również jest interesującym elementem jej kultury. Można ją bowiem utożsamiać z ikoną rosyjskiej ludowości, co w połączeniu z niezwykłym kunsztem z jakim jest wykonana, stanowi w sobie mistrzowską sztukę. Sztukę, którą można zaprezentować na swojej półce z pamiątkami z podróży.
Źródła:
twojaeuropa.pl
przysamowarze.blogspot.co.id
sztukatulka.pl
